Mnemosyne ve Mneme’nin İzinde: Mnemoteknik

Özet

Bu makale mnemosyne ve mneme terimlerinin kökenlerini, Antik Yunan’da kullanılan mnemoteknik’in (belletme teknikleri) temelini oluşturmaları bakımından araştırmayı amaçlamaktadır. Öte yandan kullanılan bu tekniklerin, Antik Yunan Sözlü Geleneği içindeki yeri ve önemini, bunların hatırlamaya nasıl yardımcı olduklarını da incelemektedir. Böylesi bir araştırma bellek ve onunla ilintili terimlerin (hatırlama, anımsama vs.) nasıl kavramsallaştırıldığını, yani kavram haline nasıl geldiklerini göstermeyi amaçlamaktadır. Bellek, yaşamın her alanında yer alan vazgeçilmez bir “öğe” olarak durmasından ötürü, ona dair yapılan çalışmaların kapsam alanı oldukça geniştir. Bu anlamda belleğe dair yapılacak herhangi bir çalışmanın, henüz yolun başında sınırlarını belirlemek zorunludur. Aksi durumda tam ve doğru bir açıklamanın ya da yorumun yapılabilmesinin olanağı neredeyse yoktur. Bu anlamda bu makale, inceleme sahası olarak Antik Yunan Sözlü Geleneği içindeki bellek anlayışını seçmekte ve onun yazıyla beraber geçirdiği dönüşümün (elbette belletme teknikleri hakkındaki tartışmalardan doğru) mnemoteknik’e etkisini serimlemeyi hedeflemektedir. Dolayısıyla mnemosyne ve mneme’ye dair kökensel bir inceleme ve mnemoteknik’in kullanım sahaları gösterilmekte ve tekniklerin uğradıkları değişim incelenmektedir. Bu makale, Sözlü Dönem içinde belleğe dair söylenenlerin yanında, aslında, başlangıç-noktası olarak bir sofist tarafından kaleme alınan “Dissoi Logoi ya da Dialexeis” eserini almaktadır. Buradan yola çıkarak Aristoteles ve Platon öncesinde ve sonrasında (özellikle Cicero, Quitilian ve Aristoteles’in inceledikleri teknikler bağlamında) kullanılan yöntemler birbirleriyle kıyaslanarak, mnemosyne ve menme terimlerinin mnemoteknik’le kökensel ilişkisini göstermek amacıyla serimlenecektir.